ปัญหาและแนวทางการจัดการขยะชุมชน จากประสบการณ์ของ ทสจ. และอบจ. จังหวัดขอนแก่น

วันที่ 10 และ 14 กุมภาพันธ์ 2565 ตัวแทนโครงการพัฒนาตัวแบบการบริหารจัดการขยะแบบมีส่วนร่วมของชุมชนตามขนาดและบริบทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น : ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน นำทีมโดย ดร.ธิดารัตน์ เลิศวิทยากุล จากวิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย และ ดร.พัชรินทร์ ฤชุวรารักษ์ จากสถาบันวิจัยเพื่อพัฒนาสังคม มหาวิทยาลัยขอนแก่น เข้าสัมภาษณ์ ว่าที่พ.ต.นรินทร์ ปิ่นสกุล ผู้อำนวยการสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จังหวัดขอนแก่น ในวันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2565 และสัมภาษณ์ คุณนิศากร ดอนกระสินธุ์ ผู้อำนวยการกองสาธารณสุข องค์การบริหารส่วนจังหวัด ขอนแก่น ในวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2565 ผลการสัมภาษณ์มีข้อสรุปว่า ปัญหาสำคัญของการจัดการขยะชุมชน คือ การขาดจิตสำนึกของคนที่ยังไม่ตระหนักว่าตนเองเป็นผู้ก่อขยะ และมองว่าการจัดการขยะชุมชนไม่ใช่หน้าที่ของตนเอง แต่เป็นหน้าที่ของหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง และปัญหาการกำจัดขยะส่วนใหญ่ไม่สามารถจัดการได้ถูกต้องตามหลักวิชาการ บ่อฝังกลบขยะไม่มีการปูพลาสติกรองพื้นบ่อ ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมและชุมชนในพื้นที่ใกล้เคียง และการก่อสร้างโรงไฟฟ้าจากขยะซึ่งเป็นระบบกำจัดขยะที่มีประสิทธิภาพ มักมีปัญหาถูกต่อต้านและประท้วงจากคนในพื้นที่ซึ่งเกรงผลกระทบจากระบบกำจัดขยะ ทสจ.ขอนแก่นได้เสนอแนะกรณีการขาดจิตสำนึกว่าควรมีการจัดทำหลักสูตรเรียนรู้ด้านการจัดการขยะชุมชนให้กับนักเรียนเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมตั้งแต่เยาววัย ส่วนอบจ.ขอนแก่นมีข้อคิดเห็นเพิ่มเติมด้านการจัดการขยะอินทรีย์ว่า เป็นปัญหาใหญ่ของการลดปริมาณขยะต้นทาง โดยเป็นขยะชนิดที่มีสัดส่วนมากที่สุดถึง ร้อยละ 60 ของปริมาณขยะทั้งหมด ถึงแม้ที่ผ่านมาจะมีการรณรงค์และส่งเสริมการคัดแยกขยะ และจัดการขยะอินทรีย์ด้วยการผลิตปุ๋ยหมัก/น้ำหมักชีวภาพและอื่นๆ แต่ผลผลิตที่ได้ส่วนใหญ่ยังขาดคุณภาพ หรือผลผลิตที่ได้จำนวนมากไม่มีผู้รับซื้อหรือผู้นำไปใช้ประโยชน์ ทำให้สามารถลดปริมาณขยะอินทรีย์ได้ไม่มากนัก หากสามารถหาแนวทางการจัดการขยะอินทรีย์ที่ครอบคลุมทั้งระบบโดยเฉพาะปลายทางในการนำไปใช้ประโยชน์ จะสามารถลดปริมาณขยะชุมชนได้จำนวนมาก

บทเรียนและข้อเสนอแนะจากทั้ง 2 หน่วยงาน ซึ่งเป็นองค์กรสำคัญประจำจังหวัดที่มีบทบาทส่วนหนึ่งของภารกิจในการส่งเสริมและสนับสนุนกิจกรรมด้านการจัดการขยะชุมชน จะถูกนำไปใช้ในการวิเคราะห์และสรุปร่วมกับบทเรียนของหน่วยงานและอปท.อื่นทั่วประเทศเพื่อพัฒนาแนวทางสำหรับใช้ในการจัดการขยะชุมชนของประเทศไทยต่อไป